Sürdürülebilirlik uzun zamandır estetik ve işlevselliğin yanı sıra çalışmalarıyla olumlu etkiler yaratmak isteyen tasarımcılar için bir öncelik oldu. Büyük şirketlerinin hepsinin kendi sürdürülebilirlik politikalarına sahip olduğu günümüzde sürdürülebilir tasarım alanında yeni bir trend gelişiyor: Tasarımcılar dikkatlerini sağlık ve wellness konusuna, kullanıcıları için faydalı olan mekanlara çeviriyorlar. Odağına insanı alan bu tasarım anlayışı,  mekanın nasıl kullanılacağını, insanların hayatını nasıl daha iyi hale getireceğini inceliyor.

Sürdürülebilirliğin Başlangıcı

Sürdürülebilir tasarım ortaya ilk çıktığında odak nokta, kullanılan ürünlerin güvenli olması ve doğaya zarar vermeyen sürdürülebilir yöntemlerle üretilmesiydi. Daha sonra bu ilk yaklaşım geri dönüşüm konusunu da içine alacak şekilde genişledi. Örneğin birçok zemin kaplaması üreticisi, eskiyen ürünleri geri aldıkları ve geri dönüşüm yoluyla yeni ürünlerin imalatı için kullandıkları programlar geliştirdi. Bu girişimler pek çok şirketin çevresel etkisini iyileştirmeye çalışıyor  ama sürdürülebilirlik yaklaşımı hala sadece ürün yaşamının başına ve sonuna odaklanıyor, ürünün kullanımda olduğu aradaki yılları göz ardı ediyordu.

Sürdürülebilirliğe Yeni Bir Yaklaşım: Sağlık ve Wellness

Geleneksel olarak sürdürülebilirlik, sağlıklı ürünleri merkeze alır. Odak noktası sağlık ve wellness olduğunda ise ürünler yerine insanlar öncelik haline gelir.

Sağlık ve wellness konularının önem kazanması, “iç mekanlarda insan sağlığını dönüştürmeyi” amaçlayan WELL Bina Standardı’nın oluşturulmasını gerekli kıldı. İnsanların zamanlarının %90’ından fazlasını kapalı mekanlarda geçirmeye başlaması, sağlıklı iç mekanlar yaratmayı gittikçe önemli hale getirdi.

Bunun sonucunda tasarımcılar, sağlık ve wellness konularına çalışmalarında öncelik vermenin farklı yollarını buldular:

  • İç Mekan Hava Kalitesi:

Birçok ürün zararlı uçucu bileşikler (VOC) salımı yapmaları sebebiyle iç mekan hava kalitesi üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Yenileme projelerinde VOC’lerin en büyük kaynakları boyalar ve yapıştırıcılardır (zemin kaplaması yapıştırıcıları dahil). Düşük emisyon değerlerine sahip ürünler tercih etmek, VOC seviyelerini önemli biçimde düşürecek ve iç mekan hava kalitesini yükseltecektir.

Düzenli ve sağlıklı ürünler ile sağlanan temizlik ve hijyen planlamasına ek olarak su buharı veya benzer yöntemlerle  doğal lavanta , okaliptüs gibi bitkilerin iç mekanda aromaterapi gibi yöntemlerle iç hava kalitesi ve hijyeni artırılmalıdır.

  • Kullanıcı Konforu:

Ticari mekanlar üzerine uzmanlaşan tasarımcılar için konfor, her zaman konut projelerinde olduğu kadar öncelikli bir konu değildi. Ancak  günde 8 saatten fazla kullanılan çalışma mekanlarında konfor konut kadar ön plana çıkıyor. Bu değişimin yansımalarını ofiste veya her tür çalışma mekanlarında  iklimlendirme, mobilya seçimleri ve hatta ayakta çalışmanın benimsenmesi ile  kas ve ekleme binen yükü azaltmanın ve akustik performansın  önem kazandığı zemin kaplaması alanında  gözlemleyebiliriz.

  • Fitness ve Hareketi Teşvik Etmek

Ofis çalışması ortalama olarak günün 5 saat 41 dakikasını masalarda çalışmayı gerektirir. Ayrıca toplu taşımada veya araçta veya  akşamları dinlenirken geçen oturma süresi de buna eklenir. Ancak hareketsiz yaşam tarzının oluşturduğu sağlığı tehdit eden riskler üzerine toplumsal bilinç artıyor. Tasarımcılar, ofislerde ortak kullanılan mekanları ana çalışma mekanlarından uzakta konumlandırma veya ayakta çalışma gibi akılcı düzenlemelerle gün içinde hareketi teşvik edebilirler.

Sürdürülebilirliğin Yeni Önceliklerini Benimsemek

Sağlık ve wellness, tasarımda bakış açısını genişleterek sürdürülebilirlik konusunda daha bütüncül bir yaklaşım sunar. Tasarımcıların,  seçtikleri ürünlerin kaynakları üzerine düşünmeyi, geri dönüşüm süreçleri ve vaatlerini sorgulamayı sürdürmeleri büyük önem taşır. Ancak ürünlerin sadece üretilme ve imha edilme süreçlerindense kullanımda oldukları yaşam sürelerine de dikkat etmek önem kazanıyor. Ürünlerin mekanda bir araya gelişinden öteye bakarak her gün onları kullanan insanlar üzerindeki etkilerini göz önüne almak gerekiyor.